De Vlaamse Regering keurde op vrijdag 23 februari 2024 definitief de regelgeving goed dat drempels voor extra zwemlocaties verlaagt en lokale besturen de langverwachte bevoegdheid geeft om extra locaties te voorzien op hun grondgebied.

De nieuwe regelgeving bestaat uit twee grote wijzigingen:

Bestaande voorwaarden voor erkenning zwemzone versoepelen

De nieuwe VLAREM-regelgeving schaft een reeks voorwaarden af om een gebied te erkennen als zwemzone (onder rubriek 32.8.3). Het gaat om de verplichting om stortbaden, sanitair, douchecabines en blustoestellen te voorzien. Ook de criteria voor de bodem, zoals een zandondergrond en een maximale hellingsgraad, gaan op de schop. Het wordt dus eenvoudiger om een vergunning voor een zwemzone aan te vragen. Indien er toch cabines/sanitair aanwezig zijn, zijn hier de gekende voorwaarden als regelmatig poetsen, temperatuur water, etc. op van toepassing. Vuilnisbakken en het regelmatig afvoeren van de inhoud ervan blijft wel verplicht.

Nieuwe VLAREM rubriek 32.8.4 “vrije zwemzones”

In de wetgeving wordt een nieuwe categorie van zwemwater ingevoerd: de "vrije zwemzone". Lokale besturen kunnen daarmee aan de slag om bijkomende locaties te voorzien. Het gaat in dit geval om oppervlaktewater waar zonder toezicht, doch met toelating, gezwommen wordt en waar geen voorzieningen zijn om het zwemmen te faciliteren OF om voorzieningen waar zwemmen buiten de openingsuren en zonder toezicht is toegestaan. Hierbij is de exploitant verantwoordelijk voor het testen van de waterkwaliteit en moet in het bezit zijn van een toelating van de eigenaar of beheerder en een risicobeoordeling. Deze laatste moet worden goedgekeurd door Departement Zorg. Tegen eind maart gaat het loket open waar lokale besturen hun locaties kunnen aanmelden. Om lokale besturen te begeleiden zal Netwerk Lokaal Sportbeleid een leidraad uitwerken die lokale besturen enerzijds ondersteunt in de plaatsbepaling, exploitatie en communicatie bij vrije zwemzones en anderzijds helpt om de risicoanalyse via een vaste template aan Departement Zorg te bezorgen.

Volledige deregulering is stap te ver

Diverse actoren riepen de voorbije maanden op om zomaar overal in Vlaanderen zwemmen op eigen risico toe te laten. Er wordt daarbij onder meer naar Nederland verwezen als voorbeeld. Feit is echter dat in Nederland er ook meer accidentele verdrinkingen waren in 2020 dan in Vlaanderen. Ook per miljoen inwoners ligt het aantal verdrinkingen in Nederland hoger. Omwille van veiligheid en waterkwaliteit vindt de Vlaamse Regering volledige deregulering dan ook een stap te ver.

Veel gestelde vragen

Wie kan aanvragen?
Enkel lokale besturen kunnen zones voor vrij zwemmen aanduiden. Dit kunnen zowel nieuwe zones zijn (rivieren, vijvers, plassen) als bestaande open zwemgelegenheden waar na de openingsuren zonder toezicht kan gezwommen worden.

Kan ik nog een vrije zwemzone aanvragen voor deze zomer?
Vanaf 9 maart is het mogelijk om een vergunning voor een vrije zwemzone aan te vragen. Naast de vergunning is er ook een akkoord nodig van de wateroppervlakbeheerder en dien je in het bezit te zijn van een goedgekeurde risicobeoordeling.  

Daarnaast kunnen lokale besturen deze zomer mee instappen in een proefproject. Tijdens het proefproject bouw je mee aan de risicobeoordeling (o.a. uittesten en evalueren) en kunnen aandachtspunten en problemen uitgewisseld worden. Heb je interesse? Contacteer Departement Zorg via recreatiewater@vlaanderen.be.

Hoe weet ik of mijn zwemzone een potentiële vrije zwemzone kan zijn?
Plaatsbepaling van je vrije zwemzone is belangrijk. Hou hierbij rekening met toestemming van de beheerder, geografie (o.a. zwemverbod, diepte, stroming, waterverkeer en andere waterrecreatie, bereikbaarheid voor recreanten én hulpdiensten, overlast voor natuur en omwonenden) en de waterkwaliteit.

Wat is de timing voor de risicobeoordeling template?
Er wordt een template met leidraad voor risicoanalyse ontwikkeld die afgerond zal zijn eind 2024. Wie deze zomer al een een vrije zwemzone wil uitbaten, kan de risico-analyse zelf opmaken of mee instappen in een proefproject

Kunnen bestaande inrichtingen die reeds een vergunning hebben in rubeiek 32.8.2 een vrije zwemzone binnen rubriek 32.8.4 aanvragen?
Ja, binnen de huidige rubriek van (reeds) vergunde open zwemgelegenheden van de VLAREM-wetgeving komen heel wat versoepelingen, maar om een vrije zwemzone (rubriek 32.8.4) te worden, dient er een nieuwe vergunning aangevraagd te worden. Bij een vergunning onder rubriek 32.8.2 is toezicht verplicht en komt de Vlaamse Milieumaatschappij staalnames nemen om de waterkwaliteit te monitoren. Bij een vrije zwemzone (rubriek 32.8.4) staat de exploitant zelf in voor de workflow rond waterkwaliteit, maar is toezicht niet verplicht. Je staat met andere woorden zelf in voor staalnames en stelt zelf een procedure op.